Kitapkapan

Kitabın Künyesi

Yazarı: Orhan Kemal
Sayfa Sayısı: 231
Tür: Türk Edebiyatı
Yayınevi: Epsilon Yayıncılık
ISBN: 975-331-831-6
Baskı Tarihi: Şubat 2006
Özgün Dili: Türkçe
Fikrim: Hanımın Çiftliği üçlemesinin son kitabı olan Kaçak'ı kesinlikle tavsiye ediyorum. Serinin devamı olmasına rağmen seriden ayrılan, kendi başına bir roman bu.

Arka Kapak - Tanıtım Yazısı

On yıldır ekip biçtiği sahipsiz toprakları ele geçirmenin yolunu bulan, toprak ağasını öldürürse, topraklarına el koyabileceği umuduna kapılan Habip, cinayeti işledikten sonra ağanın tüm mülkünün varislerine aktarılacağını öğrenince, çiftliği yakarak kaçar. Kanundan saklanabilmek için bir köye, yedi yıldır tek başına çocuğunu büyütmeye çalışan bir kadının yanına sığınır.
İki yalnız ve çaresiz insan arasında büyük bir sevgi doğar. Hacer'e duyduğu aşk Habip'i yumuşatır, duygularını inceltir; şiddete başvurarak, yağma yaparak haksızlığa karşı çıkılamayacağını; savaşmanın başka yollarının da olduğunu anlamasını sağlar.

Orhan Kemal son romanı olan Kaçak'ta, topraksız köylünün çaresizliğini ve yalnızlığını anlatırken bile, sevginin umudu yeşerten iyileştirici gücünü öne çıkarıyor.

Eleştiri Yazısı

Serinin devam kitabı olmasına rağmen Kaçak, başlı başına kült bir roman. Dönemin sosyal ve siyasi eleştirisi bu eserde diğer ikisine göre tavan yapmış diyebiliriz. Yani, her ne kadar serinin devam kitabı olsa da başlı başına serideki kitaplardan ayrı bir kitap olma özelliğine de sahip.

Yazar, 1950 sonrasındaki siyasi yaşantıdan kaynaklanan ayrışmayı çok güzel yansıtmış. Halk içindeki "O muhalif.", "O DP'li" ayrımını, yine halkın konuşmalarıyla bize sunmuş ve aslında Vukuat Var'da başlayıp ikinci kitap Hanımın Çiftliği'nde devam eden bir tenkiti Kaçak'ta zirveye taşımış.

Dönemin sosyal yaşamını da çok iyi betimlenmiş. Örneğin; dönemin eğlencesi sinemaların reklamcılarının sokaklarda dolaşmaları, çocukların oynayışları, köy kahvelerindeki yaşantı çok canlı tasvir edilmiş.

Hanımın Çiftliği hikayesi belli ölçüde devam etse de, Orhan Kemal'in akıcı üslubuyla, kocası tarafından terk edimiş, çocuğuyla yapayalnız kalmış bir kadının öyküsünü de öğrenmekteyiz. Romanda çaresizlik/kimsesizlik duyguları da çok güzel işlenmiş. Orhan Kemal, topraksız kalan köylünün intikam duygularının yol açabileceği olayları anlatmaya Hanımın Çiftliği'nde başlayıp Kaçak'ta devam etmiş ama Kaçak, ana tema itibariyle Hanımın Çiftliği'nden farklı.

Romanın baş kahramanlarından Hacer'in çocukluğu ve gençliğindeki yaşantısına üzülürken kocasının da onu terk edişini okuyunca daha da içleniyoruz. Bir çocuğun babasını hiç görmemesinden kaynaklanan umutsuzluğu, bir gün gelen yabancının babası olduğuna inanması ve o andaki sevinci okunmaya değer. Başka çocuklarda olanlara hep imrenmiş, başkasının üç tekerlekli bisikletlerine binerek büyümüş çocuğun, babası gelince ona da bisiklet alacağına inancı ne kadar güçlü anlatılmış.

Eser, zorla hiçbir şey yapılamayacağı duygusunu da yansıtmayı başarıyor. Ağasını öldüren, çiftliğin yakılmasına önayak olan ve çiftliğin hanımını da tam öldürmek üzereyken çocuğuna bağışlayan yâni bir şeyleri hep zor kullanarak yapmaya çalışan Habip'in değişimine, sevgiyle yoğruluşuna tanık olacaksınız.

Kitabın içinde ders verici özlü söz niteliğinde sözler var. Mesela "Her haklı hakkını haksızdan almak için öldürürmeye kalkışsa, dünyada adam kalmaz!" sözü Habip'in pişmanlıkla karışık hata yapmışlık duygusunu okura vermesi açısından son derece başarılıdır.

Kitap, 1970 yılında yazarın ölümünden üç ay önce çıkmıştır. Orhan Kemal, son kitabı olan Kaçak'ta iyileri ödüllerindirip kötüleri cezalandırarak romantik bir çizgi yakalamıştır. Adam öldürmüş olsa dahi Habip iyi karakter, Topal Duran kötü karakter olarak nitelendirilmiş ve romanın sonuna doğru yaşanan bir olaydan dolayı Duran konuşacak adam dahi bulamaz duruma gelmiştir. Son on sayfaya geldiğimizde romanın artık böyle biteceğine kesin gözüyle bakıyorsunuz ama beş sayfa daha ilerlediğinizde kötülerin bir hamleyle kazandığını düşünüyorsunuz ancak son sayfada işlerin öyle olmadığını yine iyilerin kazandığını görüyorsunuz. Yani usta yazar ölmeden üç ay önce yazdığı son kitabında da okuru son dakikaya kadar canlı tutmayı, şaşırtmayı başarıyor. Vukuat Var'da kötüyü simgeleyenler kazanırken son kitap Kaçak'ta bunun rövanşı alınıyor.

Kısaca üç kitabı toparlayacak olursak, “Vukuat Var”, devamı olan “Hanımın Çiftliği” ve “Kaçak”la birlikte, Çukurova’daki bir dönemin, İkinci Dünya Savaşı sonrasına denk gelen toplumsal değişimin ve dönüşümün belli bir kesitinin romanları olduğunu söyleyebiliriz. Bu eserlerde Orhan Kemal’in zengin dil ve karakter dünyası, okuyucuya çok çarpıcı bir eleştirel-gerçekçi roman dünyası sunar.